آکادمی آموزش، اقتصاد کلان
مدل دو بخشی اقتصاد | ساده‌ترین تصویر از گردش فعالیت‌های اقتصادی
مدل دو بخشی اقتصاد | ساده‌ترین تصویر از گردش فعالیت‌های اقتصادی
مدل دو بخشی اقتصاد مثل یه نقشه ساده‌سازی‌شده‌ست برای اینکه بفهمیم پول و کالا چطور بین آدم‌ها و شرکت‌ها دست به دست میشه. شاید مدل خیلی واقعی نباشه، ولی برای شروع درک سازوکار اقتصاد، بی‌نظیره!
مدل دو بخشی اقتصاد چیه؟
توی این مدل فقط دو تا بازیگر اصلی داریم: خانوارها و بنگاه‌ها. خبری از دولت، تجارت خارجی یا بانک مرکزی نیست. همه‌چی بین این دوتاست: یکی تولید می‌کنه، یکی مصرف.
این مدل گرچه ساده‌ست، اما پایه‌ی خیلی از تحلیل‌های بعدی اقتصاد کلانه. وقتی درکش کنی، مدل‌های پیچیده‌تر برات راحت‌تر میشن.
گردش فعالیت‌های اقتصادی چطور شکل می‌گیره؟
بیایم ببینیم چه اتفاقی می‌افته:
- خانوارها نیروی کار، زمین یا سرمایه‌شون رو به بنگاه‌ها می‌دن.
- در ازای این کار، از بنگاه‌ها درآمد می‌گیرن (مثل دستمزد یا اجاره).
- بنگاه‌ها با این عوامل تولید، کالا و خدمات تولید می‌کنن و توی بازار می‌فروشن.
- خانوارها بخشی از درآمدشون رو صرف مصرف و بخشی رو پس‌انداز می‌کنن.
- پس‌اندازها از طریق بازار مالی، تبدیل به سرمایه‌گذاری توسط بنگاه‌ها میشه.
در تصویر زیر می‌تونی چرخه‌ی کامل رو ببینی:
تفاوت جریان واقعی و جریان پولی
نکته جالب این مدل، تفکیک بین دو نوع جریان اقتصادیه:
- جریان واقعی: یعنی کالاها، خدمات یا عوامل تولید واقعی مثل کار، زمین یا محصولاتی که جابجا میشن (خط‌چین‌ها توی نمودار).
- جریان پولی: یعنی پولی که در ازای اون چیزهای واقعی جابجا میشه (خطوط پر توی نمودار).
مثلاً وقتی شما یه کیلو سیب می‌خری، جریان واقعی، همون سیبه و جریان پولی، پولیه که بابتش می‌دی.
جمع‌بندی
مدل دو بخشی اقتصاد مثل اسکلت‌بندی اولیه‌ی مغز اقتصادی ماست. وقتی بفهمیم چطور خانوارها و بنگاه‌ها با هم تعامل می‌کنن، بعدش راحت‌تر می‌تونیم نقش دولت، بانک‌ها یا بازار خارجی رو در مدل‌های پیچیده‌تر درک کنیم.
اگه دوست داری بدونی وقتی دولت وارد این مدل بشه چه تغییراتی اتفاق می‌افته، حتماً مقاله نقش دولت در اقتصاد کلان رو بخون.
همچنین مقاله بازارهای مالی چیست و چگونه کار می‌کنند؟ می‌تونه دید بهتری از عملکرد بخش مالی بهت بده.
برای مطالعه بیشتر پیشنهاد می‌کنم سری به صفحه مدل دو بخشی در Investopedia بزنی.
سؤالات متداول
چرا به مدل دو بخشی نیاز داریم؟
برای اینکه ساده‌ترین حالت تعامل بین بخش‌های اقتصاد رو بفهمیم و پایه تحلیل‌های پیچیده‌تر رو بسازیم.
آیا این مدل در دنیای واقعی کاربرد داره؟
مستقیم نه، اما پایه‌ی فهم بقیه مدل‌هاست. پس بله، غیرمستقیم خیلی کاربردیه.
چه چیزی این مدل رو از مدل سه بخشی یا چهار بخشی متمایز می‌کنه؟
نبودن نقش دولت، بانک‌ها یا تجارت خارجی. فقط خانوار و بنگاه درگیرن.
اگه برات جالب بود، حتماً مقاله‌های بعدی درباره مدل سه بخشی و چهار بخشی اقتصاد رو دنبال کن تا تصویر کامل‌تری از اقتصاد کلان داشته باشی!
