آکادمی آموزش، اقتصاد کلان
گردش فعالیت‌های اقتصادی در مدل سه بخشی | نقش دولت در اقتصاد
گردش فعالیت‌های اقتصادی در مدل سه بخشی | نقش دولت در اقتصاد
گردش فعالیت‌های اقتصادی در مدل سه بخشی، یه نسخه به‌روزشده از مدل دو بخشی اقتصاد کلانه که در اون نقش دولت هم وارد بازی می‌شه. اینجا با زبان ساده می‌خوایم بفهمیم دولت دقیقاً چه نقشی داره، مالیات و یارانه چی می‌شن و این وسط چه اتفاقی می‌افته.
فهرست مطالب
- مدل سه بخشی اقتصاد یعنی چی؟
- دولت دقیقاً چه کاری می‌کنه؟
- مالیات خالص یعنی چی؟
- چرا فلش‌های دیگه تو مدل نمی‌بینیم؟
- جمع‌بندی نهایی
مدل سه بخشی اقتصاد یعنی چی؟
تو مدل دو بخشی فقط خانوارها و بنگاه‌ها حضور دارن. ولی در مدل سه بخشی، دولت هم وارد داستان می‌شه. دولت اینجا فرض شده که:
- از خانوارها مالیات می‌گیره
- با اون پول، از بازار کالا و خدمات می‌خره
یعنی تو این مدل ساده‌شده، دولت خودش مصرف‌کننده‌ست. البته همه‌ی نقش‌های واقعی دولت دیده نمی‌شن، چون هدف این مدل ساده‌سازیه.
دولت دقیقاً چه کاری می‌کنه؟
تو دنیای واقعی دولت‌ها کلی کار انجام می‌دن: قانون‌گذاری، سیاست‌گذاری، امنیت، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و… ولی در این مدل آموزشی:
- فقط نقش دولت به جمع‌آوری مالیات از خانوارها و خرج کردن اون در بازار خلاصه شده
این موضوع باعث می‌شه بتونیم رفتار اقتصادی رو ساده‌تر تحلیل کنیم، بدون اینکه وارد پیچیدگی‌های دنیای واقعی بشیم.
مالیات خالص یعنی چی؟
اینجا یه نکته مهم داریم: چیزی که دولت از خانوار می‌گیره، همیشه فقط مالیات نیست. چون گاهی بهشون یارانه هم می‌ده. برای همین یه مفهوم جدید داریم به اسم:
مالیات خالص = مالیات دریافتی – یارانه پرداختی
در اقتصاد، معمولاً مالیات خالص با نماد T یا Net Tax نمایش داده می‌شه.
چرا فلش‌های دیگه تو مدل نمی‌بینیم؟
تو مدل ساده‌شده، ما همه نقش‌های دولت رو نمی‌کشیم. ولی اگه مدل واقعی‌تر بشه، می‌تونیم فلش‌های زیر رو هم اضافه کنیم:
- دولت از بنگاه‌ها هم مالیات می‌گیره
- ممکنه قرض بده یا بگیره از بازارهای مالی
- یارانه به بنگاه‌ها یا مصرف‌کننده‌ها بده
ولی چون هدف آموزش مفاهیم پایه‌ست، این فلش‌ها در مدل آموزشی حذف شدن تا تمرکز حفظ بشه.
جمع‌بندی نهایی
مدل سه بخشی یه پل ساده بین اقتصاد تئوریک و واقعیت‌های پیچیده دنیای اقتصادیه. با درک نقش ساده‌شده دولت (دریافت مالیات و خرید کالا/خدمات)، می‌تونیم پایه تحلیل‌های کلان رو بهتر یاد بگیریم. بعداً مدل‌های پیچیده‌تر می‌تونن وارد جزئیات بشن.
اگر به مدل‌های پیشرفته‌تر علاقه‌مندی، پیشنهاد می‌کنیم مقاله مدل‌های پیشرفته گردش اقتصادی رو هم بخونی.
همچنین مقاله تفاوت مالیات و یارانه هم اطلاعات مفیدی داره.
برای درک بیشتر، این مقاله از صندوق بین‌المللی پول (IMF) رو از دست نده.
تحلیل مدل اقتصادی‌ات رو همین حالا شروع کن!
آیا می‌خوای بدونی تو اقتصاد واقعی چه اتفاقی می‌افته؟ پس همین الان مدل خودت رو طراحی کن یا تحلیل یکی از کشورها رو با این مدل ساده‌شده انجام بده. از همین جا شروع کن!
سؤالات متداول
آیا دولت فقط از خانوارها مالیات می‌گیره؟
خیر، در دنیای واقعی از بنگاه‌ها و حتی معاملات هم مالیات دریافت می‌شه. ولی در این مدل ساده فقط مالیات از خانوارها در نظر گرفته شده.
چرا مدل سه بخشی ساده‌سازی شده است؟
برای آموزش مفاهیم پایه‌ای اقتصاد کلان، مدل‌ها باید ساده و قابل فهم باشن. جزئیات واقعی در مدل‌های پیشرفته‌تر بررسی می‌شن.
مالیات خالص با مالیات کل فرق داره؟
بله، مالیات خالص یعنی مالیات دریافتی منهای یارانه‌ای که دولت به خانوارها پرداخت می‌کنه.
